Stori Bilong Ben Paga Ngaloko

Nem bilong mi Ben Ngaloko, na mi laik stori liklik long taim mi wantaim tupela liklik pikinini bin drip long solwara long wanpela mun na tupela de. Long Jun - Jun 5, mi iet mi wok olsem Village Court Clerk, na mi go daun long wanpela kot. Mipela holim kot long Kaliai Misin. So, taim mipela laik pinis kot na kambek wantaim sampela kot ofisial, mi laik kambek long ples, long ples Kandoka. Mi drapim ofisial wantaim meri bilongen, na tupela meri moa stret i go daun, na mi laik wokim wanpela ran long bot long go insait long ples Lauvore i bihainim riva Vanu, i go antap long kisim ol lain bilong mi. Meri bilong mi i bin kisim wanpela liklik bebe, na tupela bin go antap long hausik long Salkei, ol i kisim marasin. OK, mi tingting long go kisim ol. Na tupela pikinini bilong mi, wanpela boi tri yias ol na wanpela liklik meri faiv yias ol, tupela ol i laik kam wantaim mi. So mi kisim tupela, na mi kalap long bot, na mipela ran i go ausait. Wanpela meri i go daun pinis, i bin givim mipela wanpela paket rais, ol i wan kilo.

I givim paket rais long mipela, tasol. Mipela karim dispela paket rais nau, na mipela go ausait na bihainim wara Vanu. Mipela gooo ausait long ples Lauvore. Long taim mipela go, mi luk ausait long solwara, na mi lukim ol pisin i plai. Em Nau! Insait long bot mi gat string long hukim pis, olsem na mi go ausait nau. Mipela go ausait i gooo, mi go raunim ol pisin nau, mi laik hukim ol lapun pis i go.

Mi bin raunim ol pisin nau, na bikpela ren tru i bin kamdaun nau. Na mipela no ketsim wanpela pis iet, na ren i go daun nau. Orait, taim ren i go daun nau, em nau, olgeta hap bilong nambis, na solwara, maunten tu - mi no lukim ol nau! Mi no moa lukim. Em nau, win i kirap nau. Direksin long win - win i kam nau, win i paulim mipela. Win bilong bus i stap nau, na win bilong solwara i kam insait. Taim win bilong solwara i kam insait, mi paul nau. Mi tink, bai mi tanim bot, bai mi ran agensim win, na mi go insait long ples. Tasol i nogat! Taim mi ran agensim win, mi no go olsem - mi lusim nambis na mi go ausait nau.

Mi ran i gooo, gooo, taim ren i pinis nau, mi laik lukluk. Mi lukluk olsem, maunten i stap insait, nambis i stap insait, na mi, mi ran long rong direksin olgeta. Mi go ausait nau. Nau mi stapim ensin nau, mi sindaun, mi lukluk. Mi rong. Mi rong nau, na petrol tu i siot nau, na taim mi hopim teng i go antap na mi kapsaitim, em i nogat moa petrol insait: liklik tasol!

Em nau, mi tanim dingi nau, mi kirapim ensin gen na mi ran, mi laik kam insait. Mi ran i go, na i no longtaim nau petrol i pinis. Petrol i pinis nau, na tupela liklik hia, tupela liklik pikinini ol i askim mi nau. Liklik boi i askim mi nau, em i tok: "Papa, yumi drip long wanem? Bikpela win tumas. Yu kirapim ensin na yumi ran i go insait nau." Na mi no tokim ol. Mi save petrol i pinis na mi no laik tokim ol. Bel bilong mi i pas nau.

Orait, i go, i go, ol i tokim mi - nogat - mi kirap mi tokim tupela nau. "Petrol bilong yumi i pinis nau. Na bai yumi wokim wanem nau? Nambis tu i longwe tumas na bikpela win." Bikpela win tru i blo nau, na mi kirap na mi tok: "Yu tupela sindaun na mi traiim kalap go daun na mi traiim swim wantaim bot na yumi go insait." Taim mi kalap go daun, mi - mi no inap. Bikpela win tumas, na aluminum bot - kapa bot hia -- na mi traiim i go, na mi no inap. Em nau, mi kalap gen long bot na mipela sindaun.

So, em dispela taim em i faiv klok nau na san i laik go daun - faiv klok apinun nau. Mipela sindaun, mipela drip i go ausait i go, igo, igooo, long rip ausait tru nau. Na nau mi lukim wanpela mon, wanpela bikpela mon na ol i ran ausait, na ol i painim pis nabaut long solwara long hap. Orait, mi sanap na mi traiim wev long ol long bai ol i lukim mi na ol i kam halivim mipela. Na taim me wev long ol, ol i no lukim mi nau, na san i go daun. Em nau: nait nau. So mi go sindaun tasol na mipela stap. Tupela i slip. Insait long bot i nogat haus longen. Em i bot nating. So mipela no karim ol samting, olsem ol klos bilong karamap o wanem. Nogat! Mi werim trausis tasol wantaim wanpela siot. Tasol dispela siot bilong mi nau, long nait mi save karamapim liklik boi longen. Mi karamapim liklik boi long dispela, na liklik meri em i no gat samting long karamapim bodi bilongen. Em i save slip nating insait long bot. I gooo, mipela i drip i go nau, mi lukim wanpela - mi gat hanbeg. Dispela kain hanbeg hia, ol grin hanbeg hia, no olsem mi brukim dispela hanbeg i go nau na mi save givim long liklik meri, em bai i karamapim em long nait, na bai i slip longen.

Orait, mi gooo long nait nau, na tupela i slip. Mi wok long sindaun i go, i gooo, mi wok long tingting. Bai mipela olsem wonem? Mi sindaun i gooo nau, nogat nau, mi go daun mi slip. Ai bilong mi i raun na mi slip liklik. Mi slip i gooo, mi kirap nogut na mi go antap sindaun. Nogat! Mi lukim olsem wanpela lait i ran i kam insait. Mipela drip tasol na i ran i kam insait hia. Na dispela lait i wanpela sip hia. Wanpela bas, em bai i ran insait long Iboki bilong drapim ol kako bilong ol Melesia. So mi kirap nogut, i pas long mipela pinis. Mi stap olsem na i tudak pinis. Mi traiim singaut i go long sip, singaut singaut i gooo, nait hia, na ol i no inap harim mi. Orait, ol i ran i kam insait, mi go sindaun gen na mipela drip i gooo, moning nau. Moning tru. Mi laik go antap lukluk, i nogat. Ailan Bali i stap ausait yet. Mipela insait long yumi, na Bali ausait. Mipela i drip namel longen.

Tusde moning nau. So mipela drip long dispela de i goooo, mipela klostu long wanpela sip. Sip i ran i kam, olsem i go long Lae i kam antap. Taim dispela sip i kam, mi traiim sanap antap na mi wev long ol i go, i go, i gooo, ol i no lukim mi. Ol i ran i go, mipela drip i go, i goo. Apinun nau, aiting olsem faiv klok, na mipela stap olsem, na ailan klostu long Bali i longwe liklik. I no klostu tumas, na mi tok: "O dispela ailan nau i gutpela. Sapos yumi lusim dispela ailan yumi nogat hop nau, na nogat benzin na yumi dai." Orait, mi kirap nau, mi tokim tupela nau, mi tokim liklik gel hia wantaim long liklik boi. Mi tok: "Yumi traiim kalap nau, na bai yumi swim. Bai yumi kisim dispela ailan na bai bot i drip i go. So, liklik gel hia, mi halivim em i go daun long solwara long sait long bot. Mi kalap mi go daun, mi holim liklik boi nau, na mi laik halivim em tu i go daun na mipela i swim na go insait long ailan long Bali nau. Mi wok long halivim liklik boi hia, na em i strong na i krai. Em i pret olsem bikos i lukim bikpela win tumas. Em i pret nau, na i no laik kamdaun. Em i holim pas dingi strong tumas. Mi traiim halivim em, na i nogat nau. Em i strong tumas, na em i krai nau. Mi kalap bek na go insait long bot, mi kalap antap long bot nau, na mi halivim liklik gel hia em i kambek insait long bot, na mi tok. "Em i orait. Larim. Bai yumi stap nau, yumi go.

Em nau, taim mipela i go, em apinun gen. Tunde nait gen na mipela slip. Mi no moa go antap lukluk long ailan. Ailan i stap olsem na mipela lusim ailan liklik. Win i kisim bot i go olsem. Mi nogat padel tu long pul. Insait long bot i nogat ol samting. Olsem i nait gen, na mipela slip gen. Tupela i slip. Mi sindaun. Tasol mipela slip insait long bot long hap sait tasol. Hap sait tasol i drai, na hap sait i wet insait long bot. Orait, mipela slip i gooo, moning. Mipela go antap gen, na mi lukim olsem dispela ailan. Dispela tupela ailan long Bali, ol i insait na mipela ausait pinis.

So mi lukluk na mi tingting nau - mi tok - "O mipela nogat hop nau. Bai husat ol i kisim yumi nau? I nogat." So mi kirap nau, mi lukluk nabaut long solwara nau, na mi lukim ol drai nuts i drip nau long solwara. Na mi stat long kolektim ol. Mi kalap go daun long solwara, mi swim i go, mi kisim wanpela i kam, mi troemwe i go, na mi go lukautim narapela. So mi bin kolektim twelvpela ol drai kokonas hia ol i bin drip long solwara. Orait, mi putim insait long dingi.

Orait, mipela no kaikaim wanpela kaikai iet. Mipela drip i go, i gooo olgeta, Trinde i goo nait gen, i go, moning nau. Em nau, mi kirap na mi brukim dispela paket rais. Paket rais, mi brukim nau. Mi tingting. Mi holim nau, na mi tokim ol liklik lain bilong mi nau: "Yumi kaikai. Maski i no tan, yumi kaikai nau." Mi kaikai mi go, na mi tokim tupela, "Lukim, yumi no inap sev nau long wanpela ailan; yumi lusim pinis ol ailan nau. So wanem samting mi kisim long solwara, sapos mi painim wanem samting mi kisim na mi kaikai, yupela tu yu mas kaikai. Em i gutpela o i nogut, yumi mas kaikaim." Nau tupela ol i harim tok bilong mi. Mi kaikai dispela rais nau. Mi kaikai i gooo, pinis nau, na mi nogat wara tu. Han bilong mi go daun, mi kisim solwara nau, na mi dring. Mi daunim wantaim dispela rais. So, tupela nau, mi kapsaitim rais insait long han, inap long liklik gel hia, na mi kapsait i go long liklik boi. Mi kapsaitim i go insait long han bilong ol, na tupela i kaikai. Tupela i kaikai i gooo. Liklik gel i daunim gut, i daunim i go insait. Boi i daunim i go - i nogat. I no pil gut nau, na em i troautim rais i go bek. So mi fosim em gen. Mi fosim em. "Yu kaikai!" Mi kapsaitim em i go daun long han bilong em, i kaikai i gooo, pinis nau, mi putim han i go kisim solwara i kam, mi kapsaitim insait long maus bilongen. I dring wantaim rais i go, pinis nau, mi kapsaitim narapela gen. Han bilong mi i go kapsaitim gen long liklik meri hia, bilong em. Em nau, mipela kaikai gen.

Mipela kaikai i go pinis nau, mipela dring solwara, mi tok, "OK, em inap." Mipela sindaun. Sindaun i gooo, mi kirap, mi kisim wanpela drai nat nau. Mi kisim i kam ausait nau, mi selim skin bilongen long tis bilong mi. Mi selim, selim, selim i goo, rausim skin i go pinis nau. I gat wanpela liklik ain i stap insait long bot. Em nau, mi kisim nau, na mi rausim ai bilong kokonas nau, na mipela dring wara bilongen. Mipela dringim i go pinis nau, mi brukim. So mi brukim, i kamap tupela. Wanpela sait mipela save kaikai long moning, narapela sait mipela no kaikai, bai i stap. I gooo, mi lukim olsem hap pas faiv o siks oklok, na em bai mipela save dringim na kaikaim em. Wanpela botol em i stap insait long bot, mi brukim na mi save sikarapim [kokonas] longen. Mi sikarapim em i goo pinis, na mi na tupela save kaikai.

So dispela twelvpela drai nat, mipela kaikaim em long twelvpela des. Twelv des i go skru. Hap bilongen mipela save kaikai long moning, hap bai i stap, i gooo, siks klok - larim - mipela save kaikai. So mipela kaikaim wantaim long dispela rais, gooo, mipela pinisim rais hia na i pinis, em nau mipela wok long drai tasol. So sem taim mipela kaikaim drai, mi lukluk long insait long solwara. Sapos win i kisim i go, na mi lukim olsem ol floting lag nabaut hia, ol divai i drip long solwara, sapos mi lukim ol nau, mi save swim isi holim bot i go, lukim divai i kam. Ol liklik kuka, ol kuka i stap antap long ol dispela divai i save drip hia, bai mi kisim ol i kam. Mi kisim ol, putim ol insait long bot, kilim dai ol nau, na mi save brukim na mipela save kaikai. I no tan, mipela save kaikai turangu unkuk, mipela kaikai. So mi tok, mi tokim ol pinis: "Wanem samting mi kisim long solwara, i tan, o i gutpela, o i nogut -- kaikai! Mi kaikai, bai yupela tu yu mas kaikai! Baimbai yumi sev long dispela, ol dispela samting."

So liklik boi, em i no kaikai gut. Em i no kaikai wantaim mipela bikpela hia nau. Bikos long Tunde moning i gooo, Trinde, em i wok long krai, krai, krai. Em i kolim wanem kain kaikai we i gat laik longen, na mama bilongen i save kisim long gaden o wanem, i kam, i kaikai. Em i tingim em na i go krai tasol.

Em nau, ol dispela mi wokim, tasol mi tu mi no pil gut nau. Mi pil nogut nau, mi save sindaun tasol long bot na mi save karkarim em. Mi tupela i stap. Mi grisim em tasol na em i stap long krai. Aiting em i krai long solwara olsem wan pul wik olgeta. Wanpela wik olgeta long dispela solwara em i no kaikai gut. Sapos mi painim samting long solwara, mi givim em, em i traiim kaikai igooo, nogat. So i gooo, wanpela moning, aiting long seven des, wanpela moning nau, em i go antap nau, em i slip antap nau, na mi lukim em i go sindaun insait long boat nau wantaim sisa bilongen. Tupela i sindaun nau i wok long kisim ol sel kokonas, na i rausim ol wara insait long bot i kapsait nau. Ol i wok long ple, ple long rausim wara. Mi go antap na mi lukim em na mi tingting olsem, tingting bilong em long mama i pinis nau. Em i no moa pil sori, o krai, o wari nau. Em i sindaun gut insait long bot nau. Em nau tingting bilong mi nau, bel bilong mi nau i orait. Mi tok, "O i gutpela, em i sindaun gut nau na bai mi tripela mipela traiim lukluk long painim sip nau." Tasol long sem taim, win i no stap. Direksin bilong win em i bloim mipela long hap hia, em i no stap. Long nait, san, nait, dispela win i blo so mipela wok long drip tasol. Mipela tasol i go - mi no lukim wanpela sip long solwara - i nogat tru. Nogat wanpela sip i ran i kam na krosim kam klos long mipela, i nogat. Mipela drip tasol. I gooo, dispela drai nas i pinis. I pinis long mipela nau na mipela stap nating. Mi sindaun long bot hia na mi lukluk long wanem, floting lags, o wanem ol samting i drip long solwara we i gutpela long kaikai, mipela i kaikai. Ol divai we i ratan pinis, na mi lukim i malmalum inap long mipela i kaikaim, em mi kisim i kam na mipela kaikai samting i malmalum pinis.

Orait, mipela i drip de, nait, mipela sindaun tasol long bot, i gooo. Sapos mipela pilim bot tumas hia, mi save kisim tupela manki hia, go daun long solwara, ol i waswas, mi apim ol i kam, mi go daun insait long dingi, mi go antap, sindaun. So ren i go daun long mipela long wanpela nait tasol, na wanpela de. Wanpela nait - ful nait - siks klok i go, i go, igooo, nain klok moning. Long dispela nait, mipela i no slip. Dispela nait nau, mipela save dring wara tasol. Antap long bot, na ren i pundaun long bot na kapsait i go daun, na mipela wok long dringim. Mipela i go, i go, i goo, moning. OK, taim mipela go long drip, mipela karim wanpela plastik botol, em dispela kain, wantaim wanpela botol i drip long solwara. Ol plastik hia. Long taim mi kisim dispela mi pikim long solwara na go antap, na mi putim insait long bot hia. Na dispela nait nau mi pulimapim tupela botol i pulap long wara. Em ren i go daun nau na mi pulimapim insait long bot, i go pulap nau, mi putim i stap. Long neks moning nau, ren i pinis olgeta, mipela drip. Mipela drip i go, i go, i gooo, dispela wara nau mi no moa putim long ples klia, mi haitim gut tru hia. Dispela tupela liklik hia, ol i no ken lukim. Nogut ol i lukim bai ol i dringim na i pinis hariap. So, i stap i gooo, sapos mi pilim olsem mipela tursti tru, em nau bai mi save autim i go, mi putim liklik long maus bilong tupela -- long liklik meri, long liklik boi. Em nau mipela save dringim, wanpela plastik i stap. I gooo dispela ol plastik i pinis gen.

So mipela drip i gooo, mipela kamap long wanpela bikpela ol divai, ol pipia i drip long solwara. Em ol bikpela pipia tru i drip long solwara.. Na mipela drip i go, mi go antap longen nau. Mi sanap, mipela go antap longen nau, mi kisim rop long fran long dingi nau, mi pasim long wanpela divai. Nau mipela stap nau, bai mi go daun na mi traiim lukluk insait ol pipia bai mi lukim i gat ol wanem samting mi lukim olsem i gutpela long mipela kaikaim. Sapos i stap, bai mi pikim ol dispela na putim insait long bot. Mi go daun nau, mi lukim ol samting nabaut, i go, mi lukim dispela torosel. Em i no bikpela, em i liklik. I go antap long wanpela divai na i stap, banim skin bilongen. OK, mi go isi tasol, mi go holim torosel, mi putim insait long dingi. Orait, mi lukluk gen, mi lukim ol sampela samting i stap nabaut i stap, mi kaikai. Mi lukim olsem i gutpela. Mi kisim ol kuka, dispela waitpela sel we i go pas long ol divai tu, ol divai i save drip long solwara na yu lukim, ol liklik wait sel hia i save pas longen. Em dispela mi save pikim tu long wanem, mipela save kaikai em tu hia.

So mi kisim ol samting i go antap nau, i no long taim nau ol bikpela sak ol i mas smelim olsem mi go daun na mi kisim ol samting hia. Na ol i kam, na ol i go raun long bot, na ol i go antap long ol pipia na ol i stap. Na ol i laik ... aiting ol i laik kaikaim wanem ol samting nabaut nau, na mi lusim rop, mi kalap long dingi nau, na mipela drip ausait, mi larim ol pipia i stap. Na mipela i go drip gen.

Orait, tupela liklik pikinini ol i kirap na ol i tok: "Papa, bai yu katim torosel hia na yumi kaikai nau." Em nau, mi kirap, mi kisim botol we mi brukim na mi sikarapim long drai hia, na sampela bilongen i stap long bot na mi kisim nau. Mipela nogat naif. Nogat naif, na mi kisim dispela botol nau, na mi traiim katim torosel. Nogat, torosel i strong tumas. Na botol tu em i no sap. Mi traiim i go, i nogat nau, mi katim torosel tasol long nek bilongen olsem. Mi katim i gooo, mi raunim nek nau, mi rausim nek bilongen i go nau. Em nau, mi kisim tripela sel kokonas we mipela kaikai, em i stap long bot hia, mi putim ausait nau, mi kapsaitim ol blut bilongen i go insait long tripela sel hia. Mi tokim tupela. "Yu dring." Mi dringim bilong mi i gooo, tupela ol i dring blut bilong ol tu. Mipela laik dringim blut i gooo, pinis nau. Mi katim i go daun, mi katim olgeta hap, mi rausim i gooo, pinis nau, Mi na tupela pikinini nau, mipela sindaun nau, na ol i kaikai. Dispela ol i kaikai, i no tan. Ol i unkuk.

So tupela i kaikai, mi tu mi kaikai. Mipela i kaikai i gooo pinis, mi kisim bel bilongen, insait longen hia. Bel bilongen nau mi brukim. Mi rausim ol samting bilongen, mi putim antap long dingi we san bai i kukim, bai i drai na mipela i kaikai.

So, mi putim long san i go, i gooo, i stap aiting tupela des, mipela kaikai i go, hap i stap. Ol i pulap nau, hap i stap. Mipela slip i gooo, moning, em nau. Tupela i go antap nau, ol i kisim gen, ol i kaikaim, mi tu mi go antap nau, mi lukim tupela i kaikai nau. Mi tu, mi kisim hap bilongen na mi kaikai. Mi kaikai. Mipela tripela kaikai. I smel nogut pinis, mipela ol kaikai. Mipela mas kaikaim. So mipela kaikaim olgeta.

Mipela drip gen i gooo, em nau. Dispela taim nau bai mi no inap painim wanpela divai i flot o wanem ol samting gen bai mi painim em. I nogat wanpela samting nau. So aiting tripela des mipela i nogat kaikai olgeta. Mi no painim wanpela samting, na mipela drip nating. I gooo, em nau, mi pilim olsem, olgeta skin bilong mi i wik nau. Mi no strong long painim kaikai, o mi no strong long wokim wanem. Orait, mi iet mi tingting nau, mi tingting olsem. Mi pre long God Papa, olsem mi pilim bikpela pen tumas nau, na mi no gat hop long mipela winim pinis, na mi askim Papa long i mas kisim laip bilong mipela, na mipela mas dai. Em nau. So tupela nait mi bin sindaun, mi go karim tupela bai i go antap long bot olsem i mas kisim mipela i go lus. Mipela kisim bikpela pen tumas long solwara. Tasol aiting Papa God i no laikim bai dispela bai i mas kamap. Em i no laikim dispela.

Olsem nau mipela i sindaun i gooo, wanpela nait nau, em nau, i go moning, mipela i laik drip i go mi lukim i olsem wanpela liklik ailan, wanpela ailan nau. Na em nau, mipela wok long go, gooo, win i kam nau i go bikpela nau, bikpela maunten, na win i kisim mipela nau. I go, i go, i gooo, mipela i go klostu long ailan nau, em nau, karent bilong ailan i strong. Mi traiim karent long kalap long bot na go antap long ailan. Ailan hia em i luk olsem i gat ol man i stap longen, i gat haus, i gat kar, mipela klostu. Tasol bodi bilong mi wik nau, mi no inap kalap na swim na mi no inap long pul. Olsem mipela lukluk nau na mipela sindaun na mi lukim dispela ailan, mi ting bai mipela go antap. Tasol nogat. Mipela go klostu long ailan, win i kisim mipela gen, mipela muv aut gen. Mipela muv aut gen, i go, i go, i go, tupela liklik, liklik gel hia em i tok, "Papa, kalap go daun na yu traiim swim i go antap long ailan." Tasol mi tok, "Oo, mi no gat strong long kalap nau hia. Sapos mi kalap na mi swim bai i no gut hia." Na mipela i stap.

Mipela i gooo, lusim ailan i go ausait i go, nait. Moning gen, mipela lusim ailan na stap ausait gen nau. Em nau, mipela drip gen, i go, i go, i goo, nait gen nau. Nait, mipela slip gen, mipela slip i go, neks moning mipela drip gen i go. Aiting inap long tupela des gen, tripela nait gen i lusim mipela gen long mipela lusim dispela ailan. Em nau, mi lukim ol lain - wanpela lain, ol samting mi lukim olsem, i olsem kunai hia. Sampela liklik ailan gen. Bot i kisim i go klostu nau, mi lukim na mi tok, "Oo, wanpela liklik ailan bai yumi mas go antap longen." Tasol i no ailan. Em ol dispela ol kain pitpit olsem suka long wara., tait i bin troemwe long wara, na i mas kam ausait, na i kam drip long solwara. Na mi lukim na mi ting ailan hia -- ol liklik ailan. Win i kisim mipela i go stret long dispela pitpit nau, taim mi lukim em mi tok "O samting i mas suka ken, o samting olsem." Na taim mi laik pulim i go kaikai, i longpela tumas. As bilongen i stap daunbilo na kru bilongen i go antap. Tripela! Tripela i stret. Em nau, mi pulim i go antap hia long bot, i kam antap mi lukim. "O! Samting hia i pitpit hia." Ol pikinini, pikinini meri hia i lukim na i ting em suka ken hia. Tasol nogat, mi pulim antap, mi lukim nau, mi kisim kru bilongen i go, na mi kisim ol namel bilongen, tripela, mi kisim ol insait long bot, mi traiim pilim long tis, mi laik bai mi wokim olsem suka na mipela dring, tasol em i strongpela tumas. Olsem nau, mi kisim dispela ain insait long bot nau -- wanpela liklik ain i stap insait -- siotpela tumas. Em nau, mi putim antap long bot nau, mi wok long paitim. Mi paitim i go, na bai i go malmalum. Malmalum nau. Taim mi skwisim olsem, i gat ol liklik wara i go daun. Em nau mi paitim, i gooo, mi pinisim, mekim long liklik meri nau. Liklik pikinini meri nau, mi tokim em, "Bai em dispela yu holim nau na dringim em tasol. Kisim liklik wara bilong klinim nek bilong yu, opim nek bilong yu." Na boi hia tu, em mi wokim olsem pinis. Bilong liklik boi hia, mi kisim i kam na mi paitim pinis nau, na hopim maus bilongen. Em i slip long lek bilong mi, na mi wok long skwisim i go antap longen, i go insait long maus bilongen.

Orait, dispela taim nau, em liklik meri nau em i wik, tasol em i strong liklik. Na liklik boi hia, em nau i no moa toktok, em i no moa sindaun nau, em i slip. I lus, olgeta skin bilongen i wik olgeta. Na ol sol bilong solwara i wokim nau kuskus nabaut. Ol sol kuskus ananit ol skin bilongen na long sait bilongen i lus. Liklik meri hia em tu olsem, na mi tu mi olsem.

So, mipela stap tasol, kaikaim dispela pitpit i gooo, nait nau, mipela slip gen long bot. Mipela i drip na i go, i laik moning, nogat. Liklik meri em i slip i go antap, i lukluk i go, i lukluk i lukim ol maunten nau, sno, na maunten i kamap. Em i lukim nau, em i kirapim mi, i tok, "Papa, yu kirap pastaim." Mi kirap na em i tok, "Yu lukluk- go lukim - hap hia mi lukim i olsem maunten hia!" Na mi kirap, mi go sindaun, mi lukluk i gooo, mi lukim olsem ol maunten na ol klaut i go pasim maunten, mi lukim. Em i askim mi, "Em maunten?" Na mi mi tok " Ee, maunten hia, ol maunten."

Orait, mipela i drip na mipela i go stret longen. Mipela go, i go, i gooo, nait nau, mipela slip gen. Mipela slip gen i gooo, neks moning mipela go antap gen nau. Taim mipela go antap mi lukim olsem ol haus nau i kamap klia nau, na mi lukim. Mipela go antap long moning na mi lukim. Mi lukim nau na mi tok, "Ooo! Win i kisim mipela i go insait long nambis nau." Mipela i go, i gooo - apinun. Nambis i longwe liklik, olsem hia na yumi go Atiatu [olsem 16 kilometres], em nambis nau. Na mi lukim i gat ol samting --wanem hia - smok! Smok i go antap, ol man i wokim smok na paia. Mi lukim paia i go kamap. Mi lukim, na bel bilong mi gutpela na mi tok "Ooo, win i kisim mipela na yumi go stret long nambis". Mipela i gooo, na nambis olsem Ketenge nau [olsem 6 kilometres]. Em nau, dispela win long solwara i pusim mipela long nambis nau. I pinis, na win bilong nambis nau i bihainim kos lain. Win bilong kos lain i kisim mipela, na mipela no moa go insait nau. Mipela drip tasol long dispela hailan na mi lukim i olsem Wewak i go insait. Mipela i go, i gooo, lusim Aitape hia, mipela drip i go. Na mi no save dispela hap, em i hap long Wewak na Aitape. Mi no save. Mipela drip tasol i gooo, i go, i gooo, liklik boi i no moa toktok nau, na dispela de, na nait, na neks de gen nau, liklik boi, aiting liklik boi bai i lusim laip bilongen. Aiting bai i mas dai.

Mipela gooo, klostu long nambis nau, na tripela drai nas gen i drip i kam. Ol nupela tru, i go daun na win i kisim ol i drip i kam nau. Tripela wantaim, em nau mi kisim. Mi karim antap nau, na mi rausim skin kwik nau. Mi rausim skin long tis bilong mi. Mi rausim, rausim, wanpela i go i op nau, putim i go daun, na rausim ai bilongen i gooo, i op nau. Mi kisim liklik boi hia i kam antap nau, mi slipim em long lek bilong mi nau, mi wokim wara longen nau. Mekim wara i go, i go, i goo, mi no moa tingim liklik meri hia. Mi larim em i stap. Mi givim wara long liklik boi hia. I go, i gooo, i pinisim dispela wara nau, mi putim i go i stap nau, mi selim narapela gen long tis bilong mi. Mi selim, selim i go, i pinis nau, mi givim long liklik meri, em i dringim nau. Em i dringim i go, i gooo, i pinisim nau, mi brukim wanpela nau. Mi brukim nau, mi wok long rausim kaikai bilongen nau. Mi skrepim i go, i go, i gooo, pinis, mi givim long liklik boi hia, mi putim i stap. Mi skrepim long liklik meri, mi givim em longen pinis nau, em nau. Mi no bisi long liklik meri hia tumas. Mi bisi long boi hia bikos mi lukim em i olsem em i nogut tru. Em i wik tumas! Em nau, mi kisim i kam nau, mi go slipim em nau, mi givim em drai nat na i kaikai. I kaikai, i kaikai, em i laik troautim i go ausait, na mi tok "Nogat, yu kaikai. Yu no ken troautim em. Yu go daunim em!" Em nau, em i kaikai i gooo, pinis nau, mi putim i go daun i slip. Liklik meri tu em i slip nau, na mi wok long rausim narapela gen nau. Mi rausim skin bilongen i go nau, mi dringim nau. Mi dring, dring, pinis, mi brukim. Mi kaikai hapsait bilongen, na mi putim hap i stap.

Mipela i drip i gooo, Wanpela poin, i longpela. I longpela tumas. Mipela i drip i go long dispela poin stret nau, na em bai i go apinun nau. Araun fo klok mipela go antap long dispela poin. Taim mipela kam long dispela poin, mi lukluk i go insait long narapela poin gen, i gat pasis. Mi lukluk long narapela poin gen, mi lukim olsem haus kapa hia nau. Ol haus kapa nau. Mi lukim ol haus kapa antap long maunten hia, long nambis tu. Mi lukim ol haus kapa nau hia. Em nau, mi tingting nau, "Em i wanem hap nau hia?" Mi lukluk gen, "Nau wanem hap tru nau dispela hap i luk olsem nau?" Win i kisim mipela i drip bihainim nambis i go, i go, i longwe liklik. Sapos i klostu long nambis, aiting bai mi kalap i go daun na mi swim i go antap long nambis. Tasol i longwe liklik olsem, na mi larim. So mipela i laik drip.

I go, i go, i gooo, mipela i go stret nau, bai mipela antap long dispela neks poin, pasis hia, na mipela drip ausait. Pasis insait bai olsem na mipela i go antap long poin nau. Mipela laik drip i gooo, klostu stret long poin na em nau, nait long mipela nau. Siks klok stret na san i go daun, nait nau. Mi nau, mi stretim liklik boi hia, mi putim i go daun long slip nau, mi sindaun. Mi sindaun, liklik meri i sindaun long fron long dingi. Na lait hia, lait bilong taun nau, dispela taun hia, ol haus kapa mi lukim longen, na lait i on nau.

Mipela sindaun lukluk i gooo, mi lukim olsem mi drip i go klostu nau, mipela i lukim olsem kar i go daun long ran. I go daun i raun. Em nau, mi lukluk i go long maunten nau, mi lukim olsem i gat lait. Lait i go on, i go of, on, of. Redpela lait. Em nau! Tingting bilong mi i kisim, na mi tok, "Ee! Mi save harim stori. Mi no lukim Madang tu, tasol mi save stori ol man i save Madang ol i kam insait, ol i tok dispela kain lait long Madang. Dispela bikpela taua i sanap, lait bilongen, i save wanem, olsem i tanim. Mi no go long Madang na mi wok long tingting nau. Em nau mipela i slip, gooo, olsem hap pas seven, eit oklok nau mipela go klostu long poin nau. Orait, mipela i slip. Mipela lusim taun nau, na mipela drip olsem we i gat poin long sait long taun. I nogat ol man i save stap longen. Nambis nating. Orait, long dispela poin em haus kalabus i stap longen, ol i lokimap ol Vanimo nau.

OK, taim mi karim liklik meri i stap insait long bot hia, mi tu mi laik slip nau, mi na liklik boi, mitupela slip bikos mi wari tumas longen. Mi wari long liklik boi hia. Em i no moa strong, na mi lukim em i olsem i nogut na em bai i dai. Olsem nau, mi wari long em, na mi go karkarim em na mipela sindaun i stap. Nogat, liklik meri hia em i troemwe nus bilongen i go insait nau, win i bloim aiting ol lain ol i go daun, ol i mas kukim kaikai, na smel bilong kaikai i kam nau, na i smelim. Na em i kirap i tok, "Papa, yu go antap na yu smel. Smel bilong kaikai i smel insait." Em nau mi go antap nau, mi troemwe nus bilong mi i go insait, na mi smelim ol dispela kaikai, na mi tok, "O! Tok bilong yu i mas tru!" Em nau, mi lusim liklik boi hia, mi troemwe i go slip insait long bot, mi go antap sanap nau, mi lukluk. Bai mi lukluk i go, mi laik harim, em nogat. Si i bruk. Em i no longwe/ Klostu tasol. Nau , mi tingting nau, mi go antap na mi rausim trausis bilong mi i go. Nau mi tokim liklik meri, mi tokim em, "Yu sindaun wantaim liklik boi hia, na mi kalap mi go daun na mi traiim swim bilong yumi go antap long rip hia. Si i no longwe nau, si i bruk klostu, na rip i mas stap klostu hia."

Nau mi rausim trausis pinis i go daun, mi neket nau, mi go daun long solwara. Em araun hap pas ten long nait nau. Nait. So mi kalap nau na mi swim. Mi holim rop bilong dingi na narapela han bilong mi i go swim liklik, liklik olsem. Na mi no swim longpela tumas. Taim mi troemwe wanpela han, tu, tri, nogat mi kam antap long rip pinis. Tasol mi no save. Si i kam bikpela tumas, na mi pulim bot long han bilong mi na mi pilim i strong tumas, na mi kirap nogut na han bilong mi lusim rop nau. Si i kisim bot nau wantaim tupela i sindaun antap long bot nau, ol i ran i go, i go, ol i antap long si na ol i go - go olgeta. Na mi no save, i gooo, tupela go, na ol i gooo, i go antap long nambis. I luk olsem ol man i pulim na i go sindaun stret antap long nambis.

So mi stap ausait iet long solwara. Mi go daun long solwara na si stap iet. Em nau, mi kirap na mi swim liklik i go antap nau, lek bilong mi antap long ston. Mi pilim em olsem ston, mi apim lek gen, mi swim liklik i go antap long gras insait long solwara nau. Lek bilong mi go daun, mi sanap nau, mi lukluk nau.

Mi tingting long tupela, i nogut i stap long bot i go, na si i bikpela tumas, na bai i ovatanim bot na tupela i go daun, ol i dring solwara. So taim mi lukluk iet antap, mi no lukim tupela nau, na mi tingting planti. "Tupela i go olsem wanem nau?" Em nau, mi lukluk nabaut i go. Nogat! Mi swim liklik na go insait long wokabaut gen. Mi go, mi sanap insait gen long rip, mi lukluk gen long tupela - mi lukluk long bot i go - mi no lukim dingi. Em nau, mi wok long kam insait long nambis, na mi go insait i gooo, mi swim go insait gen, mi sanap, lukluk i gooo. Na mi lukluk long nambis i go stret long ... ai ting wanpela bikpela divai, kalopilum. Mi lukluk i gooo, mi lukim olsem. Mi lukim - olsem, mun i go antap hia, na lait bilong mun i kisim dispela bot, na mi tok "Ooo, nogut bot i stap long nambis! Hau em i stap long nambis nau?" Nau mi wokabaut stret long nambis, bihainim solwara, mi go mi wokabaut long solwara, i gooo, solwara i kamap inap olsem [olsem brus bilongen]. Mi wokabaut mi go. Mi go, go, gooo. Klostu! Mi laik lukluk i go. Nogat. Em nau mi lukim bot hia, mi sanap nau na mi lukim gut, na mi tok "O! Nogut bot tasol, na tupela i lus i go antap long nambis hia." Em nau mi gooo, rip i drai liklik long nait tu, mi go nau, lek bilong mi inap long hap. Mi lusim wara nau, olgeta lek bilong mi em i no inap long balens. Insait long wara nau mi inap, na mi go antap na traiim wokabaut, i nogat. Mi olsem spak man, na mi pundaun. Mi pundaun, mi go antap, mi pundaun. Mi nogat strong. Em nau, mi go daun nau, mi kral tasol nau. Mi kral long tupela han na lek nau. Mi kral i gooo.

Nau liklik meri hia, taim ol i go insait long nambis, em i sindaun tasol. I stap, na em i wok long lukluk bek long solwara long lukluk long mi. Em i wok long tingting "O, papa bilong mi i stap we? Mipela stap long dispela nambis na papa i stap we?" I wok long sindaun na lukluk olsem long nait, na i lukluk i stap. Mi gooo, klostu long bot nau, mi go klostu nau, em i singautim mi nau. Em i lukim mi nau, em i lukim mi na em i sanap. "Papa!" Na mi save em, mi tok "Aaa, mi hia!" Na em i tok "Wanem?" Mi tok, "Nogat, mi lukim yupela, mi painim yupela na mi kam nau." Na mi kirap mi tokim em, mi tok, "Yu stap sindaun long dingi, yu sindaun i stap na mi go daun slip pastaim."

Orait mi go long sait long dingi i stap long waitsan hia, em nau mi go daun nau, mi slip. Mi slip liklik, aiting fiftin minit. Mi stap slip liklik i gooo, mi kisim olsem skin bilong mi i strong liklik nau, mi go antap nau, mi tokim em nau, mi tok, "Bai yumi olsem wanem nau? Bai yumi go daun na yumi slip tasol long hap hia? O bai mi pulim dingi na yumi bihainim nambis gen i gooo, na go long hap we lait i stap, dispela lait yumi bin lukim?"

Em nau mi wok long tingting olsem. I gooo nau, taim mipela laik pulim dingi i go daun nau mi laik pulim go long bihainim nambis, mi lukluk olsem i go long nambis long hap, mi lukim olsem wanpela tos nau i fles long hap. Tos nau. Mi lukim tos nau, wanpela man i tos nau. Mi lukim em nau na mi tingting planti, "O! Hap mi no save longen, na mi no ken go olsem. Nogut ol man i stap long nambis olsem bai ol i no save long mi tu, na nogut ol i kilim mi wantaim tupela pikinini hia!" Em nau tingting bilong mi i pret nau, mi pulim bot i go bek, divai hia, kalapulim hia, brans bilongen i go daun tru long solwara. Mi kisim rop nau, mi pasim. Mi pasim poret long dingi nau, pasim i stap. Mi apim liklik meri hia i go daun. Mi apim liklik boi gen bilong mi hia, mi putim i go daun long nambis nau, long waitsan nau. Tupela i go daun, sindaun long waitsan.

Orait. Liklik boi i no moa sindaun. Taim mi putim em i go daun, em i slip tasol, bikos em i no toktok nau, na olgeta insait long nek bilongen i pas pinis. Mi traiim singautim em long i go daun long sindaun. Mi singautim em, kolim nem bilongen, mi kirapim em. Nogat! Olsem nau, em dispela boi i wokim olsem, na mi wari tumas. Na em nau, mi kirap na mi tokim meri, liklik gel hia, na mi tokim em, mi tok "Bai yumi go antap tasol, na yumi stap long hap hia, inap long moning. Na long moning yumi ken lukluk long ol, bai yumi ken go longen, bikos yumi no save long hap hia, em i wanem hap tru."

Mipela go insait nau, mipela stap nau, em nau, liklik meri i tokim mi, i tok, "Na insait long nambis ol kokonas." Ol kokonas long insait long dispela nambis i nogat kaikai long het bilongen. Kangal nating, na ol lip nating longen, na i nogat kaikai. Olgeta i olsem. Mipela i go nau, liklik meri i askim mi nau, liklik pikinini meri i tokim mi. "Papa, mi hangre tumas, na yu inap long yu painim sampela ol drai nas nabaut na i kam?" OK, mi tokim tupela, mi tok, "Yu tupela stap slip nau." Na mi nau, mi go insait long as bilong kokonas. Nait nau, mi go nau mi stat. Han bilong mi i go insait long las kokonas long bus, na mi stap. Mi tasim sel, mi tasim sel bilong wanpela drai nat, mi kisim. I nogat moa. Mi go sekim wan las kokonas, i nogat. Mi lukim wanpela kokonas gen, i nogat. Mi go long narapela tri gen, i nogat. Em nau, mi kambek. Nau taim mi lusim tupela i stap na mi go painim kokonas, em nait tru na em nau mi paul nau. Mi paul long tupela nau. Mi putim long wanem hap tru? Na em nau, nogat nau, mi wisel nau. Mi wisel i gooo, nogat. Em i no harim. Em nau, liklik meri em i wok long lukim i sindaun stap liklik. Em i no lukim mi nau. Liklik gel em i sindaun i go, na i wetim mi longpela taim, na i singaut nau. Em i singaut "Papa!" Em nau, mi harim. Em i singaut pinis na mi inap harim. Orait, mi kirap nau, mi go long dispela direksin we mi harim em i singaut longen. Orait mi gooo, na mi no wokabaut long dispela taim. Mi no go long bus olsem man. Mi no inap! Mi wok long kral tasol, na go long bus olsem. Orait, taim mi kral kambek, mi kam nau, em i askim mi, "Yu kisim sampela kokonas?" Na mi tok, "Nogat. Mi painim na nogat tru!" Em nau em i tok: "Lukim! I gat dispela kokonas hia!" Na tupela i sindaun i stap long hap hia we mi lukim wanpela siotpela kokonas tru. Olsem dispela [Ben em i makim long wanpela siotpela kokonas long pinga bilongen]. Dispela i no longpela tumas, i siotpela liklik, na antap long dispela liklik siot kokonas i gat tripela kaikai bilongen. Tripela kaikai bilongen, na ol dispela kaikai bilongen i nogat. Insait bilongen i nogat mit hia. Wara nating hia, tasol i bikpela liklik. Mi lukluk i go antap hia, i gat tripela pikinini bilongen i stap long hap, kaikai bilongen i hevi. Em nau, mi sanap, mi luk antap, mi lukim tripela, na mi no inap long klaim ap. Mi sanap tasol na putim han bilong mi na kisim tripela, rausim wanpela i go daun, tupela i go daun, mi rausim tripela. Kokonas i siotpela tumas hia. Na i nogat moa: tripela tasol. Olsem mi kisim i go daun, mi sindaun nau, mi rausim skin bilongen i go, pinis nau. Na mi wokim ol liklik hol longen, mi karim boi hia i go antap mi holim em, mi kapsaitim long maus bilongen, i dring, i dring, dring dring i gooo, i pinisim. Mi putim i go daun, mi kisim narapela kokonas gen, mi rausim skin bilongen long tis bilong mi, mi rausim, rausim, mi wokim hol longen, mekim long liklik gel hia, em i dringim dringim i go pinisim. Em nau. Meri hia, liklik gel hia, em i tok, "Papa, yu brukim" Em nau mi brukim. Mi brukim nau, na mi tok "Insait bilongen i nogat mit bilongen hia." Na em i tok, "Nogat, wanpela bai mi kaikai nating insait bilongen. I nogat mit, sapos i malmalum, gutpela." Em nau, tupela mi brukim i go daun na ol i kaikai tasol sel bilongen hia. I no strong. Em i malmalum iet, na tupela i kaikai.

Ol i kaikai i go, i gooo, i go tulait, pinisim nau, na mi tu mi tok "OK, yupela pulap?" Na nau liklik meri hia i tok, "Em inap, mi pulap nau." Orait, mi nau, mi rausim dispela las wan nau, mi selim pinis nau, mi dringim. Mi dringim i go pinis, mi kaikai tu insait bilongen. Em mi kaikai i gooo, pinis nau, mi tokim tupela nau, "OK, Bai yumi slip we?" Nau mi lukluk i go. Tingting bilong mi i go kisim ol lain hia ol i tos long nambis hia, na mi pretim ol iet. Lek bilong mi i no inap long mi karim tupela. Mi no karim ol na wokabaut. Mi holim han bilong wanpela long sait, na holim narapela long sait long hap, na mi wok long kral long lek bilong mi. Na mi dregim tupela, mi pulim tupela insait long bus hia, na mipela go insait. So wanpela samting i wokim skin bilong ol, na em ol i pilim, ol i krai. Tasol mi stapim ol. "No ken krai." Em nau, mipela stap sindaun i stap nau, na mi tingting nau, bai mipela slip we? Nogat nau. Na mi larim tupela i stap, mi kral na go daun isi isi i go, mi go long sait long nambis long hap i go. Em nau, mi go lukluk ausait mi lukim dispela bikpela divai kalapilum hia i slip i go daun long solwara olsem. Ananit bilongen em i drai gut tru. So mi lukim, mi tok "O dispela hap em i gutpela long mipela go insait na slip longen. Mi go bek, mi go nau, mi pulim tupela i kam ausait i gooo, mipela go insait long dispela bikpela divai nau, putim tupela i go insait nau. Mi digim nau dispela waitsan hia, mi digim, digim i go pinis nau, mi wokim olsem hol i bikpela bai ol i go insait long wanpela hol. Mi digim hol i gooo, bikpela pinis nau, mi putim tupela i go insait longen na mi karamapim waitsan gen i go antap long tupela, i kam kam inap long hia. I no karamapim olgeta. Ol i karamap long waitsan long nek tasol.

Em nau, taim tupela i go daun mi karamapim long waitsan long nek bilong tupela, i slip olgeta, na em i no moa nois nau. Tupela i slip wantaim. Mi sindaun, mi no moa slip, mi sindaun tasol mi stap. Mi sindaun i stap, mi wok long wanpela samting long dispela nait. Mi wok long tenkim Got olsem mi tenkim Papa God olsem mipela sev pinis long dispela graun. "Baimbai mipela olsem husat man i kam lukim mipela we em i gat luksave long mipela, o ol i no save long mipela?" Mi haskim God olsem. Em i mas sevim laip bilong mipela tripela, na long dispela nait mi wok long sindaun.

Mipela stap, mi go, mi goooo, mi go long pre na tenkim God long dispela nait. I gooo, i go, moning tru nau, moning tru na mi kirap mi sindaun. Mi no slip gut long nait tu, mi sindaun nau mi laik lukluk i gooo, aiting araun hap pas faiv, olsem moning. Mi lukluk long poin long rip, mi lukim olsem wanpela papa wantaim tupela pikinini nau ol i kisim liklik kanu bilong ol nau, na ol i pul na ol i troemwe uben. Ol i painim pis long nambis nau. Em i go troemwe uben long rip na ol i kam. Mi go ausait, mi lusim tupela i slip iet, tupela i no kirap, na mi lusim tupela mi go sindaun ausait liklik long nambis nau, mi lukluk long ol i kam.

Ol i troemwe uben i kam, troemwe i kam, raunim pis. I kam, i kam, i stret long hap mipela i slip longen, i go ausait nau. Ol i lukim dingi long nambis nau, ol i lukim dingi bilong mipela nau, papa bilong ol i salim tupela nau na i tok "He! Yu lukim dispela dingi. Wanem kain dingi em i drip long dispela hap?" Na em i sindaun long kanu na i tok "Yupela sekim dispela dingi pastaim." Em nau, tupela i lusim papa bilong ol long kanu bilong ol, na i ran i kam insai,t na ol i bihainim solwara na i kam, kam, kaaam, kam insait long nambis nau. Mi sindaun, sindaun stap, na tupela i kam long sekim bot nau. Ol i lukluk long bot, insait bilongen, nogat. Ol i apim, lukluk, nogat. Mi sing aut - singaut isi long tupela nau, mi tok "Ei! Yupela! Yupela kam pastaim long mi." Ol i tanim na kam, ol i lukluk long mi na ol i no moa kam. Ol i lukim mi na ol i mas pret. So tupela ol i lukim mi, ol i kirap, ol i ran nau. Mi singaut ol i kam, na ol i no kam, ol i ranawe i gooo. Ol i no ran long kanu bilong papa bilong ol. Nogat! Ol i ranawe ol i bihainim nambis. Ol i go. Ol i bihainim narapela rot i gooo, na papa bilong ol em i wet iet long solwara na ol i ranawe bihainim nambis. Ol i go, ol i kamap long wanpela man long nambis nau. Na dispela, em tasol mi bin lukim tos i bin lait long nait hia. Em tasol long liklik haus bilongen. Em i stap long wanpela liklik haus bilongen, na i save kam painim pis bilongen na i kaikaim. So ol haus tru bilong ol, ol i save stap antap olsem ol lain ples long kunai hia.

Orait mi sindaun, tupela i ranawe nau, na mi tingting, "Olsem wanem, tupela i no laik kam, na bai mi tokim ol gutpela long toktok. Tupela i ranawe pinis na mi no lukim nau." Em nau mi tingim nau, "O! Nogut tupela i go daun tokim sampela lain man ol i kam na ol i kilim mi pastaim, o ol i kilim mi wantaim long tupela liklik ol pikinini bilong mi." Em nau, mi kirap nau, mi go rausim waitsan long tupela liklik pikinini nau. Na mipela go insait long bus nau. Mipela sindaun na liklik meri i laik go pispis nau, sindaun na pispis long nambis. Em i lukluk long ananit long ol divai long nambis i gooo, na i lukluk olsem tupela boi hia ol i go tokim ankel bilongen long nambis nau, na ol i wokabaut i kam, wantaim dispela bikman nau. OK, i wokabaut i kam, na em i karim longpela busnaip. Bikpela i karim longpela busnaip na i kam wantaim tupela boi hia, ol liklik boi na ol i kam.

Em nau, liklik meri i lukim em i tok, "Papa, ol sampela lain man ol i bihainim nambis i kam nau." Em nau, mi go holim han bilongen na mi pulim i kam, putim em nau, mi karim tupela wantaim mi go putim tupela longwe liklik, long wanpela divai, as bilong divai hia. Orait, mi tokim liklik meri hia, boi hia em i no moa toktok. Em i no inap longen, i wik tumas. Mi tokim liklik meri, "Yu sindaun na yu stap, na sapos ol man hia ol i kam na ol i laik pait wantaim mi, o i laik kilim mi, yu no ken wokim nois, o yu no ken krai. Bai yu stap! Yu stap isi!' Nau, mi tokim em nau, em i sindaun wantaim liklik boi hia, long sait bilong em i slip, na em i sindaun i stap.

Mi wokabaut, mi go sindaun ausait nau, mi stap. Ol i kam, kam, kam, ol i go daun long dingi gen, ol i lukim bot wantaim bikman i kam wantaim longen. Ol i lukim dingi i gooo. I lukluk i gooo pinis, em nau mi sindaun nau, na mi singaut. I no longwe - klostu - em olsem haus bilong Klemen (25 metres], na mi sindaun olsem, na mi singautim ol. Mi tok "E, brata!" Mi singaut na, em i no harim mi, mi singaut gen i go "Brata!" Em i luk, em i no lukim mi, na bai namba tri taim mi singaut longen i go nau, em i lukluk na i lukim mi. Taim i lukim mi, em i singaut strong tumas i kam long mi. Em i singaut strong tumas ,"E!, yu olsem wanem?" Em i strong tumas. "Yu olsem wanem?" Na mi kirap mi tok. Mi singaut olsem: "E, yu kam. Em dingi bilong mi hia. Yu kam bai mi tokim yu. Mi laik stori long mi." Em i kirap, i askim mi gen, em i tok strong tumas. "Yu! Yu olsem wanem?" Em i wok long singaut strong, na mi tok long Tok Pisin, mi tok, "Yu kam, bai mi stori long yu." Em i hariap i tok strong tumas, i kam long mi namba tri taim, na namba foa taim em i toktok strong tumas. I kam long mi nau, na mi pilim olsem, mi pilim pret nau. Mi tok "O! Sapos i holim naif tu busnaip wantaim em i holim, na em i singaut strong tumas long mi olsem, em i nogut, bai i bagarapim mi."

So, mi sindaun mi stap. Em i sanap i lukluk i kam long mi, wantaim tupela liklik boi em i kam long mi, nogat nau, em i singaut gen, "Yu! Yu olsem wanem?" Em i tok olsem "Yu wanem nau?" Mi kirap mi tok, "Brata, yu kam klos na harim. Mi stori long yu long wanem stori bilong mi." Mi tok gutpela i go longen. Em i kam antap i sanap liklik long hap na mi tok "Em dingi bilong mi hia. Mi drip long Nu Britin, long Wes Nu Britin. Mi drip long solwara na i go, gooo. Long nait tasol mi go antap long nambis na nau mi stap hia"

Em nau em i sanap em i askim mi gen, "Yu drip olsem wanem?" Em i askim mi strongpela tumas. Mi tokim em, "Yu kam klostu na mi stori long yu hia." Orait i mov gen i kam antap, na mi tok, "Lukim, mi drip long solwara hia. Benzin i pinis long mi. Dingi bilong mi, ensin bilong mi i nogat petrol olsem, na mi drip na mi kam long solwara hia. Long Wes Nu Britin hia mi kam, kam, kam, na mi kam antap nau. Long nait tasol mi go antap long nambis, na dingi bilong mi i stap longen, na mi slip hia."

Em i sanap na i lukluk long mi, i lukluk i gooo, nogat nau, na i kirap na i askim, "Yu wantaim husat?" Taim i askim mi nau, mi pilim pret pinis bikos vois bilongen, nek bilongen i kam long mi i hat tumas. I strong tumas. Mi no laik telim autim liklik pikinini hia. Em nau, mi no laik meksave em. Em i save askim mi "Yu wantaim husat?" Mi sindaun stap. I go, i go, i gooo, nogat! Em i askim mi namba tri taim gen, na mi ansa, "Mi wantaim tupela liklik pikinini bilong mi." Na em i tok: "Ol i stap we?" Mi tok "Ol i stap insait ananit long divai" Em nau, em i kam klostu long mi nau, i kam na lukluk long mi pinis nau, em i go sanap nau i tok: "Ol i stap we?" Mi tokim em, i go stret long ol nau, i sanap i lukluk i go daun long tupela nau, i lukim ol. I lukim ol i gooo, lukluk i go daun long tupela pinis nau, em i kam bek i kam ausait. I kam sanap i lukluk long mi i go. Nogat nau. Em i go bek nau, putim naip bilongen long han bilong divai i stap wantaim long towel bilongen. Em i go sanap karim liklik boi hia, karim pikinini boi hia i kam, putim long sait. Karim pikinini gel hia, kam putim i go daun bilo hia. Em i sanap, lukluk long tupela i go pinis nau.

Em i olsem seven oklok nau na san, moning san, i laik go antap tru nau. Taim mipela go stap long nambis hia, ol sol bilong solwara i wokim mipela nau, na ol liklik sua, ol kuskus sua nabaut i stap long skin bilong mipela, i gooo planti tru. Taim mipela go antap long nambis olsem, ol lang i smelim na ol i kam bung long mipela olsem samting we i sting pinis. Mi wok long rausim ol lang, mi wok long rausim ol long skin bilong liklik boi hia. Skin bilongen i wik tumas, na mi wok longen. So bikman hia i brukim wanpela han bilong divai na i go daun nau, i wok long rausim lang long tupela, na em i tok: "Na yu, yu kirap na yumi go long haus." Em i tok olsem na em nau, bel bilong mi pilim gutpela nau. Na em i go daun na karim liklik boi long brus bilongen, na putim liklik meri antap long sol bilongen. Em i karim tupela nau, na em i tokim mi, em i tok, "Brata, kam na yumi go. Yumi go long haus."

Em nau! Mipela stat long bihainim nambis, bihainim nambis gooo, klostu long namel long rot nau, mi askim em nau, mi laik askim em olsem, "Dispela hap, em wanem hap tru?" Taim mi askim em, i go, "Aii! Brata! Mi no inap tokim yu. Mi no inap iet. Yumi go, bai mi halivim yu go long haus na yu stori long mi." Em nau, mipela go antap long dispela liklik haus bilongen nau. Mipela go daun sekhan nau. Boi bilongen, yangpela boi, em i lusim haus bilong mama bilongen, em i kam daun. Em i kam daun na i bungim mipela. Em nau, man i tokim pikinini bilongen, yangpela boi hia, "Yu go antap long mama na tokim em olsem: 'Lukim, mi bin painim wanpela papa wantaim tupela pikinini bilongen, ol i bin drip long solwara bilong ol. Na mi kisim ol long nambis na ol i go stap long yumi antap.' Na yu kisim bisikel bilong yu na yu ran olgeta na yu go long taun. Yu go long taun, na yu go long polis stesin, yu tokim ol polis olsem i gat wanpela papa wantaim tupela pikinini mipela painim ol, ol i stap long nambis na ol i bin drip. Yu tokim ol polis pinis, bai yu go long hausik na tokim ol dokta long hausik." Olsem yangpela boi hia em i go ran tokim mama bilongen nau. "Papa i tok bai boilim tripela hat wara, boilim na putim long paia na i boil."

Em nau, i tokim yangpela boi olsem, mipela go antap. Ol i wokim bikpela paia nau, ol i putim mat nau, mipela go sindaun long mat nau. Ol i kisim wanpela pawpaw, i mao, na ol i katim, katim long tripela hap. Long mi ol i givim mi na mi kaikai, na tupela liklik nau, ol i kisim spun na ol i fidim tupela long maus bilong ol. Wokim i gooo, tupela i kaikai pinis nau, bai i tokim mi, "Bai yumi mas go antap long haus." Em nau, karim tupela, i kam karim tupela gen nau, na mi wokabaut, mipela go long haus. Mipela gooo, namel long rot nau, tupela pikinini meri bilong dispela man ol i ran bungim mipela long rot na ol i halivim papa long karim tupela pikinini.

Em nau, mipela go antap long haus. Mipela i go nau, na ol i kapsaitim hat wara i go insait long tripela baket. Nau mipela waswas. Mi waswas hia, tupela liklik gel, em na mama bilong ol pikinini meri hia, ol i wasim tupela long sop. Waswas nau, rausim ol kaskas, ol sua nabaut long skin hia. Ol i waswas i go, i go, i gooo, pinis nau, mipela go antap long haus nau. Mi rausim ol trausis mi bin werim long solwara. Wanpela trausis bilong mi tasol hia, bilong mi wanpela na tupela tu i olsem wanpela wanpela trausis bilong ol. So mipela go antap nau, ol i tokim mi long rausim trausis i go nau, mipela rausim trausis i go, ol i givim nupela long mipela. Papa i givim mi nupela trausis bilong mi wantaim long wanpela siot bilong mi. Sem taim mama tu i givim liklik dres long pikinini meri hia, na trausis wantaim siot long liklik boi. Ol i werim pinis nau, mipela go antap sindaun i stap. Ol i boilim hat wara nau, ol i wokim milik tasol. Milik i kam na ol i dring. Mi tu mi laik dring i stap.

Ol polis em i ran i kam, long taun i kam. Yangpela boi i go repot longen, na ol i ran i kam nau. Ol i kam wantaim ambulens. Tupela i ran i kam, kam, ol i askim ol long mi. Na olgeta man insait long dispela area we i klost. Ol nebor bilong dispela man we i kisim mipela, ol i no save olsem, em i kisim mipela long nambis i kam, na ol i no save. Ol i kam stap, ol i askim ol lain haus klostu longen, na ol i askim, "Nau wanpela man tupela pikinini yupela bin givim direksin long nambis ol i drip? Ol i stap long haus bilong husat tru?" Na ol man nau, ol i paul nau, ol i no save. Ol i tok, "Traiim. Go sekim haus bilong dispela man." Ol i ran i kam nau, i askim i go nau, man hia em i tok, "Em hia. Papa wantaim tupela pikinini ol i stap. Mi kisim ol long nambis na ol i stap." Ol polis ol i ran i kam, ol i lukim mipela, i gooo, ol polis kar na ol dokta tu i kam. Em i kam antap, lukim mipela, na ol i tok "Ehhh!" Ol i askim mi "Papa, yu pil OK liklik?" "Ee, mi pil orait, skin bilong mi orait, tasol mi no strong, skin bilong mi orait." I gooo, dokta i tok: "Tupela bai ol i kondisin bilong ol i no gutpela tumas. Tupela i go direk long hausik na ol i stap long hausik. Yu bai yu kalap long ol polis." Nau mi go antap long polis, na tupela i kalap long ambulens wantaim dokta nau, tupela i go pas long hausik.

Orait, mi kalap long ol polis nau, polis i tokim mi, "Yumi go bek long nambis na bai yumi lukim dingi bilong yu, bot bilong yu." Em nau, ambulens na dokta ol i kisim tupela na ol i go long hausik nau. Mipela nau, mipela i ran i go daun. Mipela i bihainim rot i go, go long nambis nau. Mipela stap long nambis nau, na ol polis ol i askim mi, "Yu tripela bilong wanem hap tru? Na wanem de tru yu bin drip? Na wanem problem bilong yu? Wanem samting i nogut? Masin i nogut, o ol petrol i pinis na yu drip?" Ol i bin askim mi olgeta infomasin. Mi go mi tokim ol, na ol i raitim i go, i gooo. Pinis olgeta long polis nau. (Em nau, mi laik pinisim stori nau). Ol i askim, "Yu tingim wanem de tru yu bin drip?" Orait mipela bin drip long namba faiv de long Jun, na namba seven de long Julai mipela go antap long nambis long Vanimo.

Em nau, mi no save wanem de mipela bin go antap long Vanimo. Ol i bin askim mi long taim mipela i drip, na mi tok faiv Jun. Ol i tok, "O! Yu bin drip long solwara long wanpela mun. na tupela de." Na em long 1996.

Em nau, mi stori long polis nau, mipela kalap long polis na ran long wanpela taun. I gooo insait long hausik na ol i bringim mi go daun gen long hausik. Tupela i goo, dokta i lukim ol, i sekim ol. Pinis nau, i putim ol insait long ward. Mi tu mi go, dokta i sekim mi. Mi laik go insait long ward nau, dringim marasin. Mipela stap long hausik long tripela wik. Tri wik long hausik. Mipela gooo, stap long hausik long tripela wik. Taim mipela go stap long hausik nau.

Long Tursde namba tri de nau, olgeta skin bilong mi, i stat long pes bilong mi go long olgeta hap, i swelap. Olgeta hap long bodi i swelap. Ol nes i lukim mi, i go antap long ringim dokta. Na dokta i kam daun long lukim mi, i tok "O! Em i nogat samting i rong long em. Em i orait. Sol i go insait long skin bilongen na wokim em, na ol sol i swelap. Tasol i gat marasin longen, na maski, givim longen olsem." Orait, ol nes nau, ol i givim mi dispela marasin na mi dringim nau, em nau skin bilong mi, long wan wik ol skin bilong mi i go bek. Mi no moa swelap.

So, tupela liklik nau. Liklik boi hia, em i no moa wokabaut nau. Tupela lek bilongen i dai olgeta. Na gel, em i wokabaut tasol. Tasol em i no gutpela tumas, na em i save wokabaut i pundaun olsem liklik pikinini we i stat wokabaut nupela gen. So em samting ol nes ol i wokim nau, ol i save kam holim tupela. Na ol i save holim tupela na i wokabaut isi. Ol i save wokim ol na wokabaut insait long area bilong hausik nabaut. Ol i go, i go, na liklik meri em i wokabaut olsem nupela, tasol liklik boi hia i no moa wokabaut. Ol skin bilong ol i swelap na ol i senisim marasin bilong ol gen, na ol givim wara long ol long tupela plastik. Ol i go, i gooo, mipela stap tupela wik, nau namba tri mipela i stap longen. Dokta i kam lukim mipela, i tok, "Orait, yupela inap long lusim hausik nau."

Orait, mipela go na stap long sampela lain long taun. Na mipela stap i gooo, aiting tupela wik moa mipela stap Vanimo. Ol famili, ol insait long taun, ol i save askim mi - ol i askim mi baimbai mi stori long ol olsem mi stori hia. Mipela drip, mipela kaikaim wanem, mipela dringim wanem long solwara. Ol i save askim. So wanpela de i stat long ait klok i go long nait, mi givim dispela stori long planti man insait long taun long Vanimo. Long nait tu sampela i kam, i askim mi long go antap, stori long nait. Olsem sampela waitman tu em mi save stori long ol. Wanem tupela pikinini i wokim, wanem samting mipela i save kaikai, olsem wanem long wara. Ol kontribusin ol i mekim long mipela i bikpela tumas! Olsem ol kolos, na kaikai. Olsem long moning ol i kam bringim kaikai, long belo, apinun i olsem.

So mipela i stap. Olgeta de mi save stori wantaim long ol i gooo. Ol ausait man tu, ausait dispela komuniti, ol polis ofisa i kam, mi save stori wantaim long ol, givim stori long ol i go. Ol lain lotu i save kam, mi stori wantaim long ol, i gooo. Na tu, ol bikpela stoa, ol bikpela kampani ol i save kam givim liklik kontribusin long mipela olsem ol mani, na ol kolos long mipela tripela. Em nau. Tupela wik i pinis nau. Em nau, mipela redi long kisim balus i kam. Orait, ol i wokim bikpela kaikai insait long taun Vanimo, ol komuniti insait long Vanimo. Ol i wokim bikpela kaikai, ol i kilim pik, ol i baiim rais, ol i baiim kakaruk, ol mama i mumuim, mipela sindaun. Ol i wokim bikpela kaikai tru. Orait, ol lain bilong mi long Nu Gini Hailans, ol i wokim wanpela kain singsing nau, olsem i go bek long kastom.

Orait olgeta lain bilong yumi long Nu Britin, long Wes Nu Britin, Manus, Buganvil, na Kavieng, ol man i wok insait long Vanimo taun ol i ting "O! Bai mipela wokim wanpela liklik pe bai mipela givim long man we em i kisim papa tupela pikinini long nambis hia! Fes man i kisim ol i kam na ol i kam sev nau hia. Bai yumi wokim liklik kastom long ol. Bai yumi givim mani, yumi baiim wanpela pik." Ol i kisim 500 kina, ol i baiim ol bek rais - faivpela bek rais -- ol katon tinpis, mit. Ol stoa ol i kam bung pinis nau. Em nau. Ol i kisim wanpela pik, ol i kilim na ol i katim het tasol. Em kastom bilong ol Kavieng nau. Ol i katim het tasol, na ol i putim het antap long ol kaikai, na ol i singautim dispela famili, man we i kisim mipela long nambis hia. Dispela papa, wantaim long ol pikinini, mama, i kam sindaun nau, ol i givim ol dispela ol samting hia. "Ol het bilong yu ,na yu kisim ol tripela long nambis na i kam, na nau ol i orait ol i go bek long famili bilong ol long ples." Olsem ol i givim tok bilong ol olsem. Mipela sindaun wantaim, kaikai long dispela nait i go, i gooo moning, mipela wok long kaikai, sindaun kaikai i gooo. Moning nau, mipela go long airpot. Mipela go long airpot long Vanimo iet, mipela kisim balus long Vanimo. Ol i krai, ol i sori long mipela, ol i wari olsem mipela i dai. Em nau, ol dispela famili ol i tingting long kisim dispela liklik meri bai i stap wantaim long ol. Mi tu, mi orait long dispela, tasol ol lain bilong yumi, ol i no laik. Na olsem ol i kisim polis, ol i ran go bek kisim em, kalap long balus nau, na mipela kam.

Mipela kisim balus long Vanimo, go daun long Wewak. Na mi no save hau ol i kisim save, tasol balus i stap wan aua, kar bilong gavman i kisim mitripela, mipela raun insait long Wewak taun. Na ol i singaut olsem ol i bin harim long redio long mi wantaim tupela bin drip long Hoskins inap long Vanimo, na mipela raun inap ol i lukim mipela long wan aua.

Orait, balus i kirap gen, pundaun long Mt Hagen. Go antap long Mt Hagen, sem tu i kamap gen. Mipela go daun, balus i stap, mipela raun insait long taun inap long wan aua pinis, mipela go bek, kalap long balus gen. Mipela gooo, go daun long Mosbi. Go daun long Mosbi, em nau kisim narapela balus gen nau. Tasol mipela raun long Mosbi olsem tri aua, ol i lukim mipela, na long foa klok, kalap long balus gen, go wan aua hap, pundaun long Hoskins.

Mipela go daun long Hoskins, Auram wantaim long sampela provinsel gavman bilong Wes Nu Britin ol i bringim mipela long Kimbe. Ol i kisim kar, mipela go long haus bilong Auram. Long dispela taim em i holim ofis bilong Minista Bilong Helt. Mipela kam long haus bilongen, ol i wokim bikpela kaikai long apinun: pik, taro, kaukau, banana. Ol tupela man bilong Vanimo tu i bin eskotim mipela long Vanimo, i kam, i kam insait long Kimbe. So mipela wokim sampela kain kastom. Olsem Auram i baiim pik, givim ol long taro, givim ol kain sel mani, givim long mani. Olsem Auram i praisim ol, na ol i go bek. So mipela slip long haus bilong Auram, go long Garu, kisim bot, kam long ples. Kamap long ples nau. Ol i hamamas, ol i wokim olsem ol kain kastom olsem mipela kambek long ples.

Taim mipela kam long ples, ol i bin stap long maus bilong wara Kaini, na ol man meri long ples Kandoka na Lauvore, ol i bung na ol i bringim mipela long ples na karim mipela long haus. Na ol i bringim wanpela dres long Ludwina na i rausim ol blakpela kolos bilong asape na ol i wokim kaikai. Na mi tokim ol, bihain long taim mi o dispela tupela pikinini i dai, ol i nogat wok kastom long dai bilong mi tripela. Ol i wokim pinis long dai bilong mipela, na i nogat moa.

Em tasol.